Elk najaar is het inkuilen van maïs een cruciale schakel in het ruwvoermanagement van melkvee- en vleesveehouders. Tijdens deze korte, intensieve periode wordt de basis gelegd voor maandenlange voerkwaliteit. Een belangrijk, maar soms onderschat hulpmiddel in dit proces is het gebruik van een inkuilmiddel.
Waar het vroeger nog als een extra kostenpost werd gezien, blijkt uit praktijkervaring en onderzoek* dat een goed inkuilmiddel juist kan bijdragen aan hogere voederwaarde, minder verliezen én een betere diergezondheid. In dit kennisbankartikel bespreken we hoe inkuilmiddelen werken, in welke situaties ze het meest effectief zijn en wat ze financieel kunnen opleveren.
Hoe werkt een inkuilmiddel precies?
Het begint allemaal bij het fermentatieproces: de manier waarop de kuil zichzelf conserveert.
Het fermentatieproces
Bij het inkuilen van mais draait alles om een snelle en goede conservering. Na het hakselen van maïs start direct het fermentatieproces. Hierbij zetten melkzuurbacteriën suikers om in melkzuur, waardoor de pH snel daalt. Een snelle pH-daling is essentieel om ongewenste micro-organismen zoals gisten, schimmels en clostridia geen kans te geven. Met een inkuilmiddel ondersteunt u dit proces. Het zorgt ervoor dat de juiste bacteriën direct de overhand krijgen waardoor broei, schimmel en verliezen tot een minimum worden beperkt. Zo blijft de kwaliteit van het voer beter behouden en voorkomt u dat kostbare energie verloren gaat
Inkuilmiddelen bevatten specifieke stammen melkzuurbacteriën (zoals Lactobacillus plantarum en Lactobacillus buchneri) die het fermentatieproces versnellen en stabiliseren. Er zijn twee hoofdtypen nuttige bacteriën in inkuilmiddelen, homofermentatieve melkzuurbacteriën en heterofermentatieve melkzuurbacteriën. Daarnaast zorgen ongewenste bacteriën zoals clostridia, enterobacteriën en gisten voor voederwaardeverlies, slechte geur en energieverlies. Juist die verliezen wil je als veehouder voorkomen.
| Type bacterie | Belangrijkste producten | Effect op de kuil | Gewenst? |
| Homofermentatieve melkzuurbacteriën | Melkzuur | Snelle pH-daling, goede conservering | Ja |
| Heterofermentatieve melkzuurbacteriën | Melkzuur + Azijnzuur | Betere stabiliteit, minder broei | Ja |
| Clostridia | Boterzuur, ammoniak | Slechte geur, voederwaardeverlies | Nee |
| Enterobacteriën | Alcoholen, gassen | Minder stabiele kuil | Nee |
| Gisten & schimmels | CO₂, warmte | Broei, energieverlies | Nee |
Voordelen van een inkuilmiddel
Een effectief inkuilmiddel biedt meerdere voordelen*:
- Minder inkuilverliezen: suikers, zetmeel en eiwitten blijven beter behouden.
- Snellere en veiligere conservering: minder risico op bederf.
- Lagere kans op broei en schimmelvorming en dus ook minder mycotoxines.
- Betere voederwaarde: wat resulteert in hogere melkopbrengst of groei.
- Meer smakelijkheid: dieren eten beter en efficiënter.
Wanneer is een inkuilmiddel het meest zinvol?
Hoewel inkuilmiddelen altijd waardevol zijn, zijn er situaties waarin ze extra belangrijk zijn:
- Bij natte of onregelmatig gerijpte maïs
- Als de kuil lang openligt of onregelmatig wordt aangesneden
- Bij slechte verdichting of trage pH-daling
- Wanneer hoge voerkwaliteit vereist is voor productiepieken
In al deze gevallen draagt een inkuilmiddel bij aan minder verliezen, meer smakelijkheid en betere stabiliteit van het voer.
Kosten en baten: Wat levert het op?
Stel: een melkveehouder heeft 7 hectare maïs met 45 ton/ha opbrengst en 35% drogestof.
| Totale oogst: | 7 ha × 45 ton = | 315 ton maïs |
| Drogestof (DS): | 35% van 315 ton = | 110 ton DS |
| Verlies zonder inkuilmiddel (9%): | 9,9 ton DS | |
| Verlies met inkuilmiddel (4%): | 4,4 ton DS | |
| Besparing droge stof: | ±5,5 ton DS | |
| Financiële waarde: | bij €160 –€200/t DS: | €880–€1100 |
| Kosten inkuilmiddel (bijv. Vitasil B Quick MF) | ±€595 | |
| Netto voordeel: | €300,- tot €500,- |
Conclusie: met een investering van enkele honderden euro’s voorkomt u voederwaardeverlies en verhoogt u de opbrengst van uw ruwvoer.
Praktische tips voor het inkuilen
Naast een inkuilmiddel is een correcte werkwijze cruciaal voor een goede conservering:
- Stem de haksellengte af op het droge stofpercentage.
- Rijd de kuil stevig aan om zuurstof uit te sluiten.
- Dek zuurstofdicht af – gebruik bij voorkeur onderfolie (lees meer in het kennisbankartikel: een zuurstofdichte graskuil).
- Werk hygiënisch: voorkom verontreiniging met grond of mest.
Investeren in kwaliteit loont
Het gebruik van een inkuilmiddel is geen overbodige luxe, maar een strategische investering in uw ruwvoer. Door verlies van droge stof, energie en smakelijkheid te voorkomen, haalt u meer rendement uit uw maïs en verhoogt u de gezondheid én productiviteit van uw veestapel.
* Wetenschappelijke onderbouwing: onderzoek van Muck (2010, USDA) toont aan dat het gebruik van specifieke inkuilbacteriën de drogestofverliezen met gemiddeld 3-5% vermindert en broei significant terugdringt. Bron: Muck, R.E. (2010). Silage microbiology and its control through additives. Revista Brasileira de Zootecnia, 39, 183–191.
